Category Archives: Metinler

Kitap Sanatı Can Göknil Resimli Yazmalar adını verdiğim  sergi projemi hazırlarken Levni’nin Surname-i Vehbi’sine çok sık baktım.III. Ahmed’in dört şehzadesinin sünnet şenliğini anlatan bu yazma eserin müzelerde 25 orijinal nüshası var;bunlardan sadece ikisi resimli.Benim elimdeki ise Esin Atıl tarafından hazırlanmış,Koçbank basımı(1999,İstanbul).Bu Osmanlı saray şenliğinin öyküsü,Türk kitap resminin ve Osmanlı nakkaşının ‘okunabilirliği’nin  en güzel örneği olabilir diye düşünüyorum çünkü  nakkaş Levni bu şenliğe bizzat katılmış ve yaşanmış ile yaşadıklarını aktarırken kendi ‘humour’ı ile şenliğe şenlik katmış. Böylece ortaya çok başarılı bir eser çıkmış:Şairin özenle yerleştirdiği sözcükleri bütünleyen,onların  tasviri olmaktan öte,okuyucuyu ressamın ufuklarının sınırlarına taşıyan görsel bir şölen. Kitabı sevdiğim için,yeni nesillere […]

Oniki Hayvan Takvimi Can Göknil Bir Kırgız efsanesine göre hayvanlar günü görmek için toplanacaklarmış.Deve uzun boylu olduğu için kendine çok güveniyormuş.Böylelikle otlamaya dalmış.Sıçan onun sırtında olduğu için günü ilk gören hayvan olmuş ve diğer hayvanlara  haber vermiş.Onlar da sırayla gelmişler.Böylelikle oniki hayvanlı Türk takviminde sıçan, devre başı olmuş,diğerleri de yıllara isimlerini vermişler.Deve ise devre dışı kalmış! Çin inançlarına göre ise hayvanlar Buda’yı ölüm döşeğinde uğurlamaya gelmişler.O da ilk gelen oniki hayvanın adlarıyla yılları isimlendirmiş. Hayvan Takvimi’nin ortaya çıkışıyla ilgili daha çok öykü var ancak bu takvimin Orta AsyaTürk yaşantısıyla son derece uyumlu olduğunu görüyoruz çünkü bozkır külltürünün en değerli varlıkları […]

MÖ 1700’lerin Mezopotamya efsanelerine göre, tanrılar insanların kaderlerini tabletlere yazıp bulutlara asarlarmış. Böylece insanların başına gelecekler önceden bilinirmiş. Yolculuk, doğum, soyunu sürdürmek, kudret, iyilik, kötülük ve nice zorluklar insan yaşamını biçimlendirirmiş. Örneğin başı taçlı köpek yel ve sel getirirmiş… Yolcuların kaderini uçan atlar belirlermiş…

KORUYUCU İLAHLAR,UMAY TANRIÇALAR (Tuval ve ahşap üzerine akrilik boya,kurşun,1996) İlkel toplumlarda bilgelik yerini düş gücüne bırakıyor.Doğal olgular basit biçimde,çocuksu yorumlarla açıklanıyor.İnançlar çok renkli.İşte bu nedenle Türkleri ilgilendiren doğuş mitoslarını araştırdım ve resim yorumlarını yapmaya başladım. Anadolu Panteon’unda tanrıçalar egemen.Orta Asya mitoslarını ise tanrılar süslüyor. Onların arasında bulabildiğim tanrıçalar ilgimi çekti.Böylelikle Umay Hatun’la tanıştım ve resimlerini yaptım. Mitolojimizi görselleştirerek kültürel kimliğimizi biraz daha güçlendirmek istiyorum. Altay Türklerine göre Umay Tanrıçalar kuşları,hayvanları ve çocukları korurlarmış.Umay’ın kutsal bir kuş olduğu inancına da rastlıyoruz.Moğollar Umay’a savaş tanrıçası görevini vermişler. Umay,yüzyıllar boyu,doğum ve üreme tanrıçası olarak varlığını sürdürerek kadınları korumayı başarmış. Günümüzde ise “Umay” kız […]

Can Göknil GENEL… Ressam olduğum için kırk yılı aşkın bir süredir resimli çocuk kitapları yapıyorum, kendi yazdıklarımı resimliyorum. En içten duygularımla, tüm doğallığımla ve sevgimle yaklaşıyorum çocuk kitaplarına. Benim düşünceme göre çocuk kitaplarında görsellik çocuğun hayatla tanışması anlamına geliyor. Resimli kitap sayfalarını izledikçe öğrenecekler yaşadığımız dünyayı ve bundan mutlu olmalılar, keyif duymalılar. Ellerine kitap alınca heyecanla karışık sevinç duymalarını sağlamalıyız. Bakmayı, görmeyi öğretmek, yaşamda estetiği sunmak, onu  benimsetmek, görsel sanatçıların becerisidir. Görsel iletişimin kıvraklığıyla çocuğa güzel yaşamanın anahtarını verebiliriz kanımca. YAŞ GRUPLARINA GÖRE… Çocuk gelişiminde ilk altı yılın önemini hepimiz biliyoruz. 0-6 yaş için hazırladığımız resimli kitaplarla çocuklara sanatın kapılarını […]

Güven Turan: Tanrıçaların Taçlarına Kuşlar mı Konar… Can Göknil’in sergileri başlı başına bir yapıttır…Her bir sergi,bir izlek çerçevesinde gelişip bütünleşir çünkü…Yakın bir geçmişteki  sergisini Anadolu halk kültürünün sözlü geleneğine,inançlarına dayandıran Can Göknil,bu kez çok daha gerilere gidiyor,Anadolu toprağının bir başka veriminden yola çıkıyor.Neolitik Çağ Ana Tanrıça’ları…Anadolu,daha sonra dalga dalga bütün doğu Akdeniz üçgeni mitoslarına yüzlerce tanrıça kazandıracak Ana Tanrıça kültünün doğduğu ve geliştiği yerdir.Çoğunlukla oturan,iri memeli,iri kalçalı, kocaman karınlı ana tanrıça idolleri ya da onlardan da önce çok da soyutlanmış kült figürleri,müzelerimizin ve Batılı müzelerin “dünyanın düş gördüğü çağ’a ait kanıtlarıdır. Ünlü Jung’cu psikolog Nuemann’ın yapıtında da açıkladığı gibi bu […]

I – Can Göknil ve Muskalar Can Göknil’in muskalarla ilgilenme sürecinde Kuş Adam Anzu’nun ve Kader Tabletleri efsanesinin özel bir yeri var. Ancak muska konusu sanatçının mitolojik dünyaya ilk yönelmesi değil. 1983’de İstanbul’da Urart Sanat Galerisi’nde gerçekleştirdiği “Masal Tekerlemeleri” sergisi masallardan mitolojiye açılımın ilk verimiydi. Bunu, 1986’da yine Urart Sanat Galerisi’nde açılan “Ağaçlarla llgili Inanışlar” sergisi izledi. Mitolojik konulu yeni bir sergi için geçen sekiz yıllık hazırlık döneminde araya “Balerinler” (1991) sergisi girdi. 1994’te önce İstanbul’da Garanti, sonra Ankara’da Urart sanat galerilerinde “Anadolu Tanrıçaları”, 1997’de Yapı Kredi’nin İstanbul, İzmir, Adana galerilennde “Yaradılış Efsanelen” sergilerini gerçekleştirdi. Son iki yıllık çalışmalarının konusu […]

Galeri PG,İstanbul,Ekim2001,Can Göknil sergisi SEKİZ KUŞ,DOKUZ KIZ:Akkızlar UTANMAZ MASKARALAR:Karakızlar Biline ki evvelce,gökyüzünün yedi kat,onyedi kat,hatta otuzüç kat olduğu dönemlerde,gök tümbeğinin üzerinde,altın işlemeli, dağ gibi tahtında Tanrı Ülgen otururdu.Oraya,evreni yarattıktan sonra çekildi.Dokuz oğlu ve dokuz kızı vardı.Oğullarının ve diğer elçilerinin yardımıyla  kamlara* yol göstererek insanları yukarıdan yönetirdi.Bulutlar Tanrı Ülgen’in duygularını yansıtırdı. Göğün katlarında pek çok alemler vardı.Gamsız guguk kuşu herkese saz olurdu.Akkızlar’la birlikte oynaşıp güler,eğlenirlerdi.Tanrı Ülgen’in dokuz kızı tanrısal saflıkları ve güzellikleri nedeniyle ak olarak anılırdı. Ak Altay Türkçe’sinde cennet demekti.. Kamların ilham perileri olan Akkızlar’ın şaman davullarına resimleri yapılır,kimi zaman da putları, şaman cüppesine dikilirdi.Sadece iki tanesinin adı bilinirdi: Kiştey […]